فرهنگنویسی فارسی در قلمروی زبان فارسی
author
Abstract:
در این نوشته، «تاریخ تحولات فرهنگنویسی فارسی» در قلمروی زبان فارسی بررسی میشود. با مقایسۀ قدیمیترین فرهنگهای فارسی با فرهنگهایی که در سدۀ بیستم نوشته شدهاند، میتوان کل تاریخ فرهنگنویسی فارسی را به دو دورۀ «سنتی» و «علمی» تقسیم کرد. منظور از فرهنگنویسی سنتی دورهای از فرهنگنویسی فارسی است که از قرن چهارم و پنجم هجری آغاز شد و تا پایان قرن سیزدهم هجری ادامه یافت. فرهنگهای این دوره هم ازنظر قالب و هم ازنظر محتوا معمولاً تکرار فرهنگهای قبلی بودهاند. در فرهنگنویسی علمی، نوشتن کتاب لغت یا فرهنگ جدید تنها زمانی قابل توجیه است که با آن بتوان تحولی ایجاد کرد. با توجه به این نکات فرهنگنویسی امروزه ازنظر زمانی به دو گروه فرهنگهای تاریخی و فرهنگهای معاصر تقسیم میشوند که ناظر به پیدایش زبانشناسی تاریخی و زبانشناسی همزمانی است و ازنظر مخاطبشناسی به سه دستۀ فرهنگهای عمومی، فرهنگهای تخصصی یا موضوعی و فرهنگهای جامع تقسیم میشوند. دورۀ تحول و تجدد فرهنگنویسی در ایران از زمان قاجاریه آغاز شده و تا به امروز ادامه یافته است. در سال ۱۳۰۵ش، در شبهقاره کتاب لغتی باعنوان فرهنگ نظام نگاشته شد که مؤلفش آن را نخستین فرهنگ جامع زبان فارسی خوانده است. یک دهه بعد از اولین چاپ این فرهنگ، فرهنگستان زبان تشکیل شد که دورۀ اول و دوم آن به «فرهنگستان اول» و «فرهنگستان دوم» شهرت یافته است. «فرهنگستان سوم» نیز در دهۀ شصت تشکیل گردید. فرهنگ ناظمالاطبا، فرهنگ دوزبانۀ حییم، لغتنامۀ دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ تاریخی زبان فارسی، فرهنگ الفبایی قیاسی زبان فارسی فرهنگ دوزبانۀ نشر نو و هزاره مهمترین فرهنگهایی هستند که پس از تأسیس فرهنگستان ایران تألیف شدهاند. بررسی روند تحول فرهنگنویسی در ایران نشاندهندۀ آن است که فرهنگنویسی فارسی در آینده بهسوی علمی شدن و تخصصی شدن گام برخواهد داشت.
similar resources
فرهنگ نویسی فارسی در قلمروی زبان فارسی
در این نوشته، «تاریخ تحولات فرهنگ نویسی فارسی» در قلمروی زبان فارسی بررسی می شود. با مقایسۀ قدیمی ترین فرهنگ های فارسی با فرهنگ هایی که در سدۀ بیستم نوشته شده اند، می توان کل تاریخ فرهنگ نویسی فارسی را به دو دورۀ «سنتی» و «علمی» تقسیم کرد. منظور از فرهنگ نویسی سنتی دوره ای از فرهنگ نویسی فارسی است که از قرن چهارم و پنجم هجری آغاز شد و تا پایان قرن سیزدهم هجری ادامه یافت. فرهنگ های این دوره هم ا...
full textاشتقاق در زبان فارسی
هدف مقاله حاضر آن است تا نشان دهد مبحث «اسم جامد و مشتق» در دستور زبان فارسی، الگوبرداری نادرستی از قواعد زبان عربی بوده و منطبق با ساختمان زبان فارسی نیست؛ زیرا فارسی از گروه زبانهای ترکیبی است و عربی از گروه زبانهای اشتقاقی. مؤلف با نقد سه دیدگاه متناقض دستورنویسان فارسی در باره اشتقاق، نتیجه میگیرد که مبحث اشتقاق در فارسی محدود به «اسم» نیست، بلکه دیگر انواع کلمه نیز ساخت اشتقاقی دارند....
full textپوچواژه در زبان فارسی
در این مقاله به بررسی وجود یا نبودِ پوچواژه (expletive) در زبان فارسی میپردازیم. طبق نظر ریتسی(1982 و 1986) در زبانهای ضمیرانداز از آنجا که ضمیر ناملفوظ ارجاعی وجود دارد، ضمیر ناملفوظ پوچواژه (expletive pro) نیز موجود است؛ بدین مفهوم که زبانهای ضمیرانداز پوچواژۀ فاقد جوهر آوایی نیز دارند. این در حالی است که کریمی(2005) با توجّه به نقض تأثیر معرفگی (definiteness effect) معتقد است که در زبا...
full textمکث در زبان فارسی
زبانِ گفتار، هم پدیدههای زنجیری دارد و هم پدیدههای زبرزنجیری. این پدیدهها هریک بهنوبۀ خود بخشی از زبان را میسازد. بدونِ پدیدههای زبرزنجیری (تکیه، آهنگ، زیروبمی، درنگ[1]، مکث[2] و...)، گفتار، مصنوعی و ماشینی بهنظر میرسد. درمیانِ این پدیدهها به پدیدۀ مکث توجه اندکی شده است. این پژوهش با استفاده از روش آواشناسیِ صوتشناختی و با توجه به متغیرهای جامعهشناسیِ زبان، درپی یافتن ویژگیِ آواییِ مکث، ب...
full textهمزه در زبان فارسی
تاکنون مطالب ومقالات بسیاری درباره انسداد چاکنایی در زبان فارسی نگاشته شده است و شبهات زیادی در مورد این همخوان در زبان فارسی وجود دارد . بعضی از نویسندگان با استناد به بعضی شواهد آن را جزو واج های زبان فارسی نمی دانند و بعضی دیگر با ارائه شواهدی آن را یکی از واجگان این زبان میدانند‘ اما کاربرد آن با استثنائات فراوانی همراه است . آیا انسداد چاکنایی که در ابتدای بعضی از کلمات زبان فارسی وجود دار...
full textتکیه در زبان فارسی
Abstract: This research has been carried out in the framework of Auto segmental-metrical (AM) phonology to study the stress in Persian. Two types of abstract and concrete prominences were distinguished in which the first one refers to the stress and the second one refers to the pitch accent. Stress is assumed to be a lexical property of the lexemes, but pitch accent is assumed to be an intonati...
full textMy Resources
Journal title
volume 7 issue 12
pages 41- 70
publication date 2006-09-01
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023